Vrijmetselarij is een geestelijke stroming, waarbij begrippen als broederschap, zelfkennis, geestelijke vrijheid, respect, innerlijke ontplooiing en naastenliefde een centrale plaats innemen. Het zijn begrippen die thuishoren in een ‘ideale wereld’. Natuurlijk zijn we ons er van bewust dat de wereld verre van volmaakt is. Toch is het streven van de vrijmetselaar er op gericht ‘zijn steentje’ te willen bijdragen aan een betere wereld onder het motto: ‘verbeter de wereld en begin bij u zelf’.
Vrijmetselarij is hiertoe een ‘leerschool’, een ‘werkplaats’, zoals de vrijmetselaar de Loge noemt. In die werkplaats wordt gearbeid met materialen, afkomstig uit de bouwsymboliek. Het daarbij gebruikte gereedschap slaat direct terug op de mens zelf. Deze wordt dan ook uitgebeeld als een ‘steen’, die zo bewerkt moet worden dat hij uiteindelijk geschikt en inpasbaar is in een groot bouwwerk, de ‘tempel van de mensheid’.
Het woord ‘tempel’, waarmee de ruimte wordt aangeduid waarin de vrijmetselaars bijeenkomen, geeft aan dat het om een gewijde plek gaat. Een plek, waarin de mens tot zichzelf kan komen en in alle rust zijn steen kan bewerken. Voor de Haagse loge Phoenix is de tempel een ruimte waarin de mens gaat beseffen dat er aan hem zelf gewerkt wórdt. Daarom is het belangrijk, dat de vrijmetselaar een religieus gevoel heeft, d.w.z. een innerlijk besef van een ‘hogere macht’, een onkenbare Werkelijkheid, die de ‘De Grote Bouwheer des Heelals’ wordt genoemd. Hoe men deze ervaart, buiten of juist in zichzelf, zonder of juist met een vorm, is aan de mens zelf en staat boven enig oordeel van een ander.
Een bepaalde geloofsovertuiging speelt geen enkele rol; integendeel, de vrijmetselarij kent geen enkele leerstelling.
Naast de bouwsymboliek speelt ook de lichtsymboliek een belangrijke rol. Zoals ons ‘een lichtje opgaat’ en we soms ‘licht zien’, worden we ons helder bewust van wat nog in diepere lagen verborgen is. Zo komen we stap voor stap dichter bij de Bron van ons bestaan.